روغن ترانسفورماتور

فیلترها

در فرایندهای مختلف صنعتی و غیر صنعتی، نمی توان از تاثیر روغن ها در انجام عملیاتی مانند روانکاوی، انتقال حرارت، عایق کاری و… گذشت؛ روغن ترانسفورماتور یکی از محصولاتی است که در بسیاری از صنایع مختلف از آن به عنوان عایق کاری و از بین بردن گرمای دستگاه و… استفاده می شود . به صورت کلی روغن ترانسفورماتور Transformer oil روغنی است که از آن به عنوان عایق در فرایندهای مختلف صنعتی استفاده می شود و از تجزیه نفت خام به صورت جزء به جزء ایجاد می شود.

همانطور که اشاره شد، این روغن از تجزیه نفت خام به دست آمده و در ترانسفورماتور عملیات مختلفی مانند خنک کردن آن، عایق الکتریکی و انتقال دیتا را انجام می دهد این روغن از ویژگی های مختلفی برخوردار است که از مهمترین آن ها می توان به خاصیت خنک کنندگی و عایق کاری آن اشاره کرد.

انواع روغن ترانسفورماتور


بیشتر بخوانید: انواع روانکارهای صنعتی


روغن ترانسفورماتور چیست؟

روغن ترانسفورماتور برای عایق کاری زیرساخت های الکتریکی فشار قوی مانند ترانسفورماتورها، خازن ها، کلیدها و قطع کننده های مدار استفاده می شود. روغن‌های ترانسفورماتور به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در دماهای بسیار بالا، خنک‌کننده، عایق‌کننده، و توقف تخلیه‌های کرونا و ایجاد قوس الکتریکی به طور موثر عمل کنند.

روغن‌های ترانسفورماتور هسته و سیم‌پیچ‌های ترانسفورماتور را احاطه می‌کنند و از اکسید شدن، خوردگی و کاهش اثربخشی سیم‌کشی و عایق‌های مبتنی بر سلولز جلوگیری می‌کنند؛ روغن های ترانس با قدرت دی الکتریک عالی، پایداری شیمیایی و هدایت حرارتی، بین هسته و رادیاتورها گردش می کنند و دمای زیرساخت را کاهش می دهند.

https://rotopars.com/wp-content/uploads/2022/12/Transformer-oil-video-1.mp4

نام شیمیایی روغن ترانسفورماتور چیست؟

روغن های ترانسفورماتور طیف گسترده ای از انواع دارند، به این معنی که یک نام شیمیایی واحد برای همه روغن ها وجود ندارد. بیشتر آنها از ترکیبات آلی از جمله پارافین ها، نفتن ها، الفین ها، آروماتیک ها و استرهای طبیعی و مصنوعی تشکیل شده اند، اگرچه گاهی اوقات از روغن های مبتنی بر سیلیکون و فلوئوروکربن ها نیز استفاده می شود.

Transformer oil

مهمترین وظایف روغن ترانسفورماتور

در ترانسفورماتور طی عملیات مختلفی که انجام می شود، میدان های مختلف الکتریکی و حتی مغناطیسی ایجاد می شود که با تولید این میدان ها، انرژی و گرمای بالایی تولید و تلف می شود. حال در صورت نبود این روغن، گرمای حاصل از تلفات این انرژي ها، به تمامی سیم پیچ مسی و هسته و تمامی قطعات رسانای ترانسفورماتور منتقل شده و در نهایت دمای آن را بالا خواهد برد. حال روغن ترانسفورماتور به عنوان عایق به کار گرفته می شود و این گرما را از دستگاه دور خواهد کرد. این روغن تمامی گرمای حاصل از میدان های الکتریکی و مغناطیسی را از تجهیزات و قطعات رسانا گرفته و اجازه افزایش دمای بیش از حد را به قطعات نخواهد داد.

علاوه بر وظیفه خنک کردن ترانسفورماتور، این مایع نقش عایق را در سیستم ایفا کرده تا دستگاه دچار شوک الکتریکی نشود.

همانطور که اشاره شد، Transformer oil وظیفه انتقال اطلاعات را نیز بر عهده دارد . اما سوال اینجاست که این روغن چگونه این کار را را انجام می دهد. بهتر است بدانید که روغن ترانس، در تمامی پارت های برق قرار داشته و با آن ها ارتباط دارد. همچنین این روغن وظیفه دارد تا تمامی موادی مانند آب، اسیدها، ذرات و… ترانسفورماتور را در خود حل کند و باعث تولید ترکیبات مختلف اکسید شده  شود. حال زمانی که ذرات حاصله فورانیک، اسیدها و… ، در روغن افزایش پیدا کنند، این بدین معناست که ترانسفورماتور در انجام عملیات خود دارای نقص هایی بوده و باید بر طرف شود و وضعیت آن به صورت طبیعی نیست.

همچنین در صورت مشاهده این وضعیت، تکنسین باید متوجه شود که تمامی مولکول های روغن شکسته شده است و این اتفاق به دلیل افزایش بیش از اندازه دمای ترانسفورماتور می باشد و نتیجه آن نیز ایجاد گازهای محلول در روغن و عدم وضعیت طبیعی دستگاه است.

انواع روغن ترانسفورماتور

در بازار می توان روغن ترانسفورماتور را به دو صورت بر مبنای پارافین و بر مبنای نفتا یافت! هر کدام از این روغن ها یک وظیفه اصلی را بر عهده دارند اما تحقیقات نشان می دهد که میزان اکسید شدن روغن نفتا نسبت به روغن پارافین آسان تر است. اگر بنا به مقایسه بین این دو نوع روغن باشد باید گفت که محصولات حاصل از اکسید شدن، (لجن و…) در روغن نفتا بیشتر از روغن پارافین حل می شود و میزان رسوب شدن آن در قسمت پایینی ترانسفورماتور بسیار کمتر است. عدم رسوب نیز باعث عدم اختلال در سیستم خنک کننده دستگاه خواهد شد و جریان همچنان برقرار خواهد ماند.

اما در روغن پارافین، این لجن های حاصل از فرایند اکسیداسیون، باعث رسوب در قسمت پایینی مخزن ترانسفورماتور شده و مانند سد عمل کرده و مانع از فرایند خنک کنندگی خواهد شد.  به صورت کلی توصیه می شود از روغن بر مبنای نفتا استفاده شود چرا که مضرات این روغن نسبت به نوع پارافین کمتر است.

انواع روغن ترانسفورماتور

دمای روغن ترانسفورماتور چقدر است؟

به جای اندازه‌گیری حداکثر دما برای اندازه‌گیری راندمان و قابلیت، از افزایش دمای ترانسفورماتورها به عنوان راهنما استفاده می‌شود و استانداردهای افزایش دما پایین‌تر برای مقابله با اضافه بارها بهتر است. ترانسفورماتورهای پر از مایع با افزایش استاندارد 55 درجه سانتیگراد یا 65 درجه سانتیگراد بر اساس حداکثر دمای متوسط ​​40 درجه سانتیگراد عرضه می شوند. اگرچه ممکن است برخی نقاط داغتر در داخل ترانسفورماتور وجود داشته باشد. این بدان معناست که ترانسفورماتورهای پر از مایع دارای حداکثر دمای متوسط ​​عملیاتی 105 درجه سانتیگراد هستند. عایق سیم پیچ عایق معمولاً تا 220 درجه سانتیگراد درجه بندی می شود.

ساختار روغن ترانس  چگونه است؟

همانطور که اشاره شد روغن های ترانس معمولا دارای دو نوع هستند که هر کدام دارای عکس العمل های متفاوتی هستند.

به صورت کلی روغن های معدنی، دارای یک حروف N.P.A هستند که این حروف نشان دهنده اجزای اصلی سیال است. اگر به حرف P برخورده اید، آگاه باشید که این حرف نشان دهنده ساختار پارافین آن است که نوع قرارگیری مولکول ها در این روغن به صورت زنجیره ای است که به نام واکسها معروف هستند. همچنین حرف N به معنای روغن بر پایه نفتا است که به سیلکو آلکانها معروف هستند. A نیز به معنای ساختار آروماتیک است. سه کلاس مشخص شده در روغن های ترانسفورماتور، از ویژگی های متفاوتی در زمینه ویسکوزیته، دمای ریزش و اشتعال برخوردار هستند.

ساختار transformer oil

ویژگی های روغن ترانسفورماتور

در یک روغن ترانسفورماتور عواملی مانند ویسکوزیته، دانسیته و… هستند که در کارایی ترانسفورماتور تاثیر بسیار بالایی دارند. افزایش ویژگی های تصفیه آن نیز به افزایش طول عمر روغن نیز کمک خواهد کرد.

ویسکوزیته

میزان پایین ویسکوزیته یکی از مهمترین ویژگی های روغن ترانسفورماتور مناسب است. همانطور که اشاره شد، این روغن نیز می تواند به عنوان یک انتقال دهنده حرارت عمل کند و در صورت بالا بودن ویسکوزیته انجام این کار بسیار سخت خواهد شد. در واقع گرمایی که در داخل ترانسفورماتور تولید می شود، به کمک روغن و حرکت آن از عایق های جامد به روغن های عایقی انتقال داده می شود و میزان عدم چسبندگی روغن و حرکت راحت آن است که باعث خروج حرارت از ترانس و خنک کردن آن می شود.

دانسیته

در دماهای پایین مشخص شدن میزان دانسیته روغن برای جلوگیری از شناور شدن یخ در روغن لازم است چرا که در صورت شناور شدن یخ در روغن که به دلیل وجود آب نامحلول در سیال اتفاق می افتد، باعث ایجاد اختلال در کار ترانسفورماتور خواهد شد.

آب و اسیدیته روغن

فراموش نکنید که تنها میزان ppm 50 از آب در روغن مجاز است که وجود داشته باشد. در صورت وجود میزان بیشتر آب در روغن، مشکلاتی مانند ایجاد واکنش با ترکیبات اسیدی اتفاق خواهد افتاد و نتیجه آن نیز عملکرد بسیار پایین روغن و ایجاد ترکیبات مضر خواهد بود.

همچنین میزان اسیدیته روغن نیز در تعیین عملکرد روغن بسیار حائر اهمیت می باشد. با افزایش اسیدیته روغن، آب در روغن بیشتر حل شده و ترکیب این دو با هم باعث افزایش اکسیداسیون خواهد شد که در نتیجه آن تمامی قطعات فلزی و یا ترکیبات فلزی دچار مشکل و خورندگی خواهند شد.

نقطه اشتعال و ریزش

هرچه نقطه اشتعال روغن بالاتر باشد، احتمال ترکیب بخارات آن با اکسیژن و ایجاد فرایند آتش سوزی کمتر خواهد شد چرا که باید دمای بخار به نقطه اشتعال برسد. بهتر است این دما 140 درجه سانتی گراد باشد.

همانطور که از نام نقطه ریزش پیداست، این نقطه کمترین میزان دمایی است که روغن در آن شروع به حرکت می کند که اگر دمای این روغن، از نقطه ریزش پایین تر بیاید، ترانسفورماتور نمی تواند عمل انتقال حرارت را به خوبی انجام دهد و این قابلیت را از دست خواهد داد. همچنین با افزایش موم روغن، دمای نقط ریزش نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

نقطه اشتعال روغن ترانسفورماتور

ویژگی ها و مزایای کلیدی روغن ترانسفورماتور

باید توجه داشته باشید که خرید روغن های ترانسفورماتور دارای مزایای زیادی می‌باشند که در ادامه چند مورد از آن را شرح داده ایم:

مزایای روغن ترانسفورماتور

جمع بندی

به صورت کلی یک روغن ترانس مناسب باید دارای ویسکوزیته پایین، طول عمر بالا، خنک کنندگی بالا، نقطه ریزش پایین، اکسیداسیون مناسب برای جلوگیری از ایجاد لجن، توانایی انتقال حرارت مناسب، مقاومت مخصوص بالا و ولتاژ شکست باشد. تمامی خواص و ویژگی های یک روغن مناسب باید طی فواصل زمانی معین سرویس شوند و این خواص معمولا به شرایط محیطی و تغییرات درجه حرارت آن، آلودگی ها و ذرات موجود در روغن، میزان نفوذ هوا و نگهداری از روغن بستگی دارد.

سوالات متداول روغن ترانسفورماتور

کدام روان کننده در ترانسفورماتور استفاده می شود؟
روغن معدنی و روغن مصنوعی روغن های ترانسفورماتور عمده مورد استفاده می‌باشند که شامل روغن ترانسفورماتور مبتنی بر نفتنیک و روغن ترانسفورماتور مبتنی بر پارافینیک هستند.

منظور از روغن در ترانسفورماتور چیست؟
روغن ترانسفورماتور برای عایق کاری زیرساخت های الکتریکی فشار قوی مانند ترانسفورماتورها، خازن ها، کلیدها و کلیدهای مدار استفاده می شود . روغن‌های ترانسفورماتور به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در دماهای بسیار بالا، خنک‌کننده، عایق‌کننده، توقف تخلیه‌های کرونا و ایجاد قوس الکتریکی به طور موثر عمل کنند.

چگونه روغن را در ترانسفورماتور نگهداری می کنید؟
سطح روغن در درپوش روغن باید به صورت ماهانه بررسی شود تا از حد ثابت پایین نیاید و در نتیجه از آسیب ناشی از آن جلوگیری شود . سوراخ‌های تنفسی در دستگاه تنفس سیلیکاژل را تمیز نگه دارید تا از عملکرد صحیح تنفس در همه حال اطمینان حاصل کنید.

چه مقدار روغن در ترانسفورماتور وجود دارد؟
در بیشتر موارد، یک ترانسفورماتور 300 کیلوولت آمپر روغنی به 300 تا 400 گالن روغن ترانسفورماتور نیاز دارد.

روتوپارس